اخلاص:
در درجه اول حقیقت اخلاص این است که ،مابا خودرو راست باشیم . اخلاص وبی پیرایگی در تحلیل ندایی ،حقیقت غائی دین است
غزالی میگوید /مارا به مقصد اصلی دین را گم کرده ایم وبدتر از آن ،خود گم کودکی را هم گم کرده ایم ! اخلاص متفرع بر شناخت خدا می باشد پیش از اینها گر تورا شناختم هر کسی را نمی پنداشتم .
تمثیلا همانطور که ارزش هر اسکناسی به پشتوانه آن است پشتوانه هر عملی به اخلاص است .در قرآن آمده است که:شیطان گفت همه را یکریز گمراه می کنم .الاعبادک منهم المخلصین / اخلاص یعنی ، جهت جان خود را به سمت خدا انداختن یعنی از زیستن در یکتایی البته ایران کمند اخلاص او کمند به تعبیر ابن سینا در اشارات واحدبعد واحد و وارد بعد وارد . اخلاص یعنی حضور قلب تمام عیار یعنی رهایی از ضد دلگی ورسیدن به یکدلگی /پیامبران واولیای دین مظهر اخلاص بودندبه حق صحبت دیرین که هیچ محرم راز به یار یک جهت حق گذار ما نرسد.
حضرت زهرا(س)در خطبه خود می فرماید : کلمه لا ا له ا لا الله ، کلمه ای است که :جعل الخلاص تاویلها .یعنی مال بازگشت این کلمه اخلاص است اولین اثر توحید واخلاص ،وحدت روانی است فرد غیر مخلص اسیر شرک وچند گانگی است تعبیر قرآنی او اسیر چندمالک برخود وناسازگار است او در این زندان واسارت شخصیتی قطعه قطعه ،روح تجزیه شده وروانی پاره پاره دارد .
دراحوالات حاج مولا هادی سبزواری آمده است که روزی یکی از شاگردانش مریض میشود ولذا در درس حاضر نمیگردد .حاجی پس از اتمام در س به شاگردانش می گوید برویم به عیادت او.اما تا به منزل او می رسد بر میگردد ونمی رود وبعد در مواجعه با پرسش شاگردان همراه می گوید : نفس من چنین القاءکرد :بارک الله تو آنقدر متواضعی که به عیادت شاگرد میروی ! آنکه در چشم دیگران نماز دراز میکند پشت به قبله نماز می خواندوآنکه نان می دهد تا کباب پس بگیردبا کار مخلصانه نسبتی ندارد .خداوند ،اخلاص را پاسبان در گاه خود نی ده است تا اینکه هر فسقه و فجره ای به بارگاه او بار نیابد .اخلاص بری از اسرار او است .لذا این راز در اختیار هر کس ناکس ! قرار نمی گیرد به تعبیر حافظی:
مدعی خواست که آید به تماشا گه راز دست غیب آمد بر سینه نامحرم زد
لذا شیطان از بین آن همه اسماءالهی بجهت اغوای آدمیان .به عزت خداوند سوگند می آراید .
عزت وغیرت الهی صد دلگی های مارا برنمی تابد با سایه ترا نمی پسندم
عشق است هزار بد گمانی!